Polski Ład wprowadza zależność wysokości składki zdrowotnej od dochodu. Jednak nawet, gdy działalność gospodarcza przyniesie przedsiębiorcy stratę, nie uniknie on obowiązku zapłacenia składki.

Aktualnie przedsiębiorcy odprowadzają składkę zdrowotną w stałej kwocie, bez względu na wysokość dochodu. W 2021 roku jest to kwota 381,81 zł, z czego 328,78 zł można odliczyć od podatku dochodowego PIT.

Polski Ład – zmiany w wyliczaniu składki zdrowotnej

Obowiązujące zasady mają się zmienić w przyszłym roku za sprawą Polskiego Ładu. Osoby prowadzące działalność gospodarczą zapłacą składkę zdrowotną zależną od swojego dochodu. Dla przedsiębiorców płacących podatki według skali podatkowej będzie to 9%. Natomiast dla tych, którzy rozliczają się liniowo, składka zdrowotna wyniesie 4,9%. Z kolei osoby prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się na zasadach zryczałtowanego podatku dochodowego, zapłacą składkę w wysokości zależnej od rocznego przychodu. 

Podstawa wyliczenia składki zdrowotnej i podatku PIT będzie pozornie ta sama. Różnice mogą wynikać ze strat z lat ubiegłych i strat bieżących. Od podstawy opodatkowania podatkiem PIT przedsiębiorca nadal będzie mógł odliczyć straty z lat ubiegłych, natomiast przy obliczaniu składki zdrowotnej – nie będzie to możliwe. Również przedsiębiorcy, którzy zarobią mniej niż pensja minimalna – czyli 3010 zł w roku 2022 – lub poniosą stratę, będą musieli zapłacić składkę zdrowotną.

Minimalna składka zdrowotna

Polski Ład wprowadza składkę minimalną, która jest liczona od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 roku wyniesie ona 270,90 zł miesięcznie. Według Ministra Finansów składka zdrowotna nie może być bowiem niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia. Rozwiązanie to ma zapobiegać sytuacji, w której przedsiębiorca jej nie opłaca, gdyż nie wystąpił u niego dochód.  Dotyczy to zarówno przedsiębiorców rozliczających się liniowo, jak i tych, którzy rozliczają się według skali podatkowej.

Rozliczenie składek zdrowotnych i zmiany roku składkowego

Ostateczne rozliczenie składek zdrowotnych nastąpi po zakończeniu roku kalendarzowego. Przedsiębiorca, który nadpłaci swoje składki, będzie mógł wystąpić o zwrot nadpłaconej kwoty. W tym celu będzie musiał złożyć elektroniczny wniosek do ZUS. Należy przy tym pamiętać, że wniosek ten można złożyć w ciągu miesiąca od upływu terminu złożenia zeznania podatkowego.

W związku z nowymi przepisami zmianie ulegnie tzw. rok składkowy, który będzie trwał od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego. Składka za styczeń 2022 będzie ustalona jeszcze na starych zasadach (czyli w zryczałtowanej wysokości), natomiast termin jej zapłaty zostanie już przesunięty na 20 lutego 2022 roku, zgodnie z nowymi przepisami. Składka w nowej wysokości zostanie po raz pierwszy obliczona na podstawie dochodu ze stycznia. Będzie to składka za luty płatna do 21 marca 2022 roku (poniedziałek).

Patrycja Okoń
HR administration & payroll team specialist

19 listopada zostanie rozszerzony zasięg terytorialny kontroli urzędów skarbowych.  Oznacza to, że firmy mogą się spodziewać kontroli podatkowych i czynności sprawdzających przez różne urzędy skarbowe ze swojego województwa.

Zmiany wprowadza rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 25 października 2021 r.[1]. Jego celem ma być „usprawnienie działań Krajowej Administracji Skarbowej i podniesienie jej efektywności w zakresie wykonywanych zadań ustawowych”.

Rozszerzone uprawnienia urzędów skarbowych

Zdaniem Ministerstwa istnieje potrzeba rozszerzenia kontroli podatkowej oraz czynności sprawdzających przez naczelników urzędów skarbowych na obszar całego województwa, w którym organy te mają swoje siedziby.

Stąd też nowe rozporządzenie przyznaje urzędom skarbowym uprawnienia do przeprowadzania kontroli i czynności na obszarze całego województwa. Nie będzie to jednak dotyczyło tzw. wyspecjalizowanych urzędów skarbowych, które koncentrują swoje działania na średnich i dużych podmiotach gospodarczych – o rocznym przychodzie netto od 3 do 50 mln euro. Drugim wyjątkiem będą kontrole przeprowadzane wobec podatników, którzy zawarli tzw. umowę o współdziałanie. Te firmy pozostaną w zasięgu terytorialnym dotychczasowych urzędów.

Sprawniejsze działanie urzędów

Jak twierdzą przedstawiciele resortu finansów, wprowadzane zmiany mają umożliwić bardziej optymalne wykorzystanie zasobów kadrowych w organach kontroli podatkowej i usprawnić czynności sprawdzające w poszczególnych urzędach skarbowych. Powinno to wyeliminować ryzyko spiętrzenia działań obejmujących kontrole podatkowe i czynności sprawdzające w jednym urzędzie skarbowym w ramach danego województwa. Zmiany mają również pomóc w lepszym zarządzaniu kontrolą podatkową i czynnościami sprawdzającymi, jako następstwem analiz przeprowadzanych z poziomu izby administracji skarbowej.

Nowe rozporządzenie Ministerstwa Finansów wchodzi w życie 19 listopada 2021 r.

Izabela Kołodziejczak
managing director | chief accountant

[1] Rozporządzenie z dnia 25 października 2021 r. w sprawie zadań Krajowej Administracji Skarbowej, które mogą być wykonywane przez naczelników urzędów skarbowych na obszarze całego kraju lub jego części, niezależnie od terytorialnego zasięgu ich działania (Dz. U. z 2021 r., poz. 1999).

Ministerstwo Finansów wprowadza nowe wzory formularzy podatkowych oznaczonych symbolami: PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-37, PIT-38, PIT-39, PIT/B, PIT/BR, PIT/D, PIT/DS, PIT/IP, PIT/M, PIT/MIT, PIT/O, PIT/PM, PIT/Z, PIT/ZG, PIT/WZ i PIT/SE. Uwzględnią one zmiany legislacyjne, które nastąpiły w ostatnim czasie.

W przyszłym roku osoby fizyczne rozliczą się na nowych formularzach PIT. Ministerstwo Finansów przygotowało nowe wzory zeznań podatkowych.

Nowe formularze PIT odpowiedzią na zmiany w przepisach

Według Ministerstwa powodem wprowadzenia nowych formularzy PIT dla potrzeb rozliczenia rocznego za obecny rok, jest konieczność uwzględnienia zmian przepisów, które determinują sposób rozliczenia dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.

Jedną z tych zmian jest podniesiony limit przychodów, uprawniający do ryczałtu. Umożliwiło to kolejnym branżom wykorzystanie tej formy opodatkowania. Nowelizacja zmieniła także niektóre stawki ryczałtu.

Wprowadzone zmiany umożliwiły również odliczenie darowizn laptopów i tabletów przekazanych w 2021 roku placówkom oświatowym i organizacjom pożytku publicznego. Dlatego wśród zmian w nowych formularzach PIT znajdzie się m.in. rozszerzenie zakresu odliczenia darowizn przekazywanych na przeciwdziałanie COVID-19.

W nowych formularzach PIT uwzględniona została także ulga e-TOLL, która umożliwia odliczenie od dochodu m.in. wydatków na nabycie zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego.

Dodatkowo nowe rozporządzenie wprowadza zmiany mające uprościć rozliczenia tzw. ulgi na złe długi. W zryczałtowanym podatku dochodowym ulga ta dotyczy przychodów z działalności gospodarczej oraz ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych. Z tego względu została ona szczegółowo rozpisana na te dwa źródła przychodów w nowych wzorach formularzy.

Projektowane wzory formularzy zawierają również zmiany o charakterze porządkowym i dostosowawczym.

PIT za 2021 rok już na nowych wzorach

Nowe formularze podatkowe będą stosowane do przychodów uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. i dokonanych od tego dnia odliczeń. Jednak przed wejściem w życie rozporządzenia dotyczącego tych zmian, wszelkie zeznania, deklaracje i informacje o uzyskanych przychodach, dokonanych odliczeniach i należnym ryczałcie, mogą być złożone na formularzach dotychczasowych.

Rozporządzenie dotyczące nowych formularzy PIT wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Aktualnie projekt jest poddawany uzgodnieniom międzyresortowym, konsultacjom publicznym i opiniowaniu.

Agnieszka Kulak
HR administration & payroll team leader

Jedną z nowości w ramach Polskiego Ładu jest projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Wśród proponowanych zmian znajduje się przepis regulujący dokonanie nabycia sprawdzającego.

Czym jest nabycie sprawdzające?

Nabycie sprawdzające to zakup towarów lub usług przez sprawdzającego w celu weryfikacji, czy podatnik lub jego pracownik (sprawdzany) wywiązuje się z obowiązków wynikających z prawa podatkowego. W tym przypadku sprawdzeniu podlega:

• ewidencjonowanie sprzedaży z wykorzystaniem kasy rejestrującej oraz
• wydanie nabywcy paragonu fiskalnego.

Czynność może być dokonana przez pracowników urzędu skarbowego, celno-skarbowego lub innego funkcjonariusza KAS.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli

W praktyce osoba sprawdzająca zweryfikuje, czy w danym punkcie sprzedaży podatnik lub jego pracownik zarejestruje dokonaną sprzedaż na kasie fiskalnej i wyda paragon fiskalny. Ma przy tym mieć prawo do wylegitymowania sprawdzanego. Sprawdzający musi posiadać stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego, które musi okazać na żądanie sprawdzanego.

Upoważnienie ma zawierać wszystkie poniższe informacje:

• datę oraz miejsce wystawienia,
• podstawę prawną,
• wskazanie sprzedającego,
• podpis osoby udzielającej upoważnienia.

W innym przypadku będzie ono nieważne.

Po dokonaniu zakupu sprawdzający ma obowiązkowo poinformować sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego, okazać legitymację służbową i pouczyć o przysługujących sprawdzanemu prawach i jego obowiązkach.

Co z zakupionymi towarami i usługami?

Jeżeli zakupiony towar nie będzie przedmiotem przestępstwa lub wykroczenia i będzie możliwa jego ponowna sprzedaż, zostanie niezwłocznie zwrócony. Sprawdzany będzie miał obowiązek przyjęcia towaru oraz paragonu fiskalnego i zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar. W sytuacji niemożności ponownej sprzedaży zakupionego towaru, pozostanie on w punkcie sprzedaży tylko za zgodą sprzedawcy, wraz z zachowaniem pieniędzy.

Paragon fiskalny nie zostanie zwrócony, gdy:

• sprzedawca odmówi zwrotu otrzymanej zapłaty,
• istnieje brak możliwości dalszej sprzedaży towaru lub
• sprzedawca odstąpi od zwrotu towaru.

Wykonana usługa nie podlega zwrotowi, jednak w tym przypadku sprawdzany zachowa pieniądze oraz paragon, z wyjątkiem usług niewykonanych od razu, a płatnych z góry.

Jak najmniej formalności, czyli notatka lub mandat karny i protokół

Sprawdzający po dokonaniu nabycia sprawdzającego – w przypadku braku nieprawidłowości – sporządzi notatkę. Będzie miał także prawo wykonania filmów czy zdjęć. W przypadku naruszenia przepisów, sprawdzający nałoży na sprawdzanego mandat karny oraz sporządzi protokół – po jednym egzemplarzu dla każdej ze stron. Protokół będzie także sporządzany w przypadku odmowy przyjęcia zwracanego towaru, paragonu fiskalnego lub zwrotu otrzymanej zapłaty za zwracany towar.

Nabycie sprawdzające – zmiany od 2022 roku

W projekcie wskazano, że w ubiegłym roku przeprowadzono blisko 15 tysięcy kontroli w zakresie wystawiania i wydawania paragonów fiskalnych. Podczas 43% z nich wskazano nieprawidłowości. Nabycie sprawdzające ma być wykorzystywane nie tylko do weryfikacji wywiązywania się z obowiązków prawa, ale także ma zmniejszyć nieuczciwą konkurencję.

Na instytucję nabycia sprawdzającego ma zostać utworzony fundusz, który w roku 2022 wyniesie 8,5 mln złotych.

Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2022 r.

Paulina Pawelec
junior accountant

Od początku przyszłego roku zaczną obowiązywać nowe wzory deklaracji akcyzowych.  Mają umożliwić m.in. wnioskowanie o nadpłatę akcyzy przy składaniu korekty rozliczeń.

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia z nowymi wzorami deklaracji akcyzowych. Wynika z niego, że korygując elektroniczne deklaracje akcyzowe, będzie można jednocześnie wnioskować o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Obecnie przedsiębiorca, który składa korektę rozliczeń w formie elektronicznej, nie może równocześnie wnioskować o nadpłatę. Projekt zakłada umożliwienie wnioskowania o stwierdzenie nadpłaty poprzez zaznaczenie dedykowanej pozycji w deklaracji wraz z uzasadnieniem powodów wnioskowania o jej stwierdzenie i wskazaniem kwoty. Zmiana o charakterze technicznym ma usprawnić działania zarówno po stronie wnioskodawcy, jak i organu.

Deklaracje akcyzowe umożliwiające wnioskowanie o stwierdzenie nadpłaty

Wnioskowanie o stwierdzenie nadpłaty podatku będzie możliwe przy deklaracjach:

• AKC-WW – w sprawie podatku akcyzowego od wyrobów węglowych,
• AKC-EN – w sprawie podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej,
• AKC-ST/AKC-STn – w sprawie podatku akcyzowego od suszu tytoniowego,
• AKC-WG – w sprawie podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów gazowych (z wyłączeniem gazu do napędu silników spalinowych),
• AKC-KZ – deklaracji kwartalnej w sprawie podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od podatku akcyzowego i zerową stawką podatku akcyzowego,
• AKC-PA – w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego.

Zmianie ulegnie również formularz główny AKC/AKCzo wraz z formularzami szczegółowymi AKC/A, AKC/B, AKC/C, AKC/D, AKC/E, AKC/F, AKC/H, AKC/I, AKC/J, AKC/K, AKC/L, AKC/M, AKC/N.

Nowe wzory deklaracji mają zawierać m.in. dodatkowe pole, w którym osoba podpisująca deklarację będzie musiała podać swój identyfikator podatkowy (NIP albo PESEL).

Po wprowadzeniu zmian nie będzie już problemu związanego z wykazywaniem w deklaracjach miesięcznych wyrobów wolnych od podatku i opodatkowanych zerową stawką.

Zmiany już od przyszłego roku

Aktualne wzory deklaracji będą obowiązywały jeszcze do końca 2021 roku. Będzie można z nich także korzystać w przypadku okresów rozliczeniowych przypadających przed 1 kwietnia 2022 roku. Natomiast dla deklaracji kwartalnych będzie to możliwe dla okresów rozliczeniowych przypadających do końca 2021 roku.

Projekt zmian wprowadzających nowe deklaracje akcyzowe znajduje się w fazie uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania. Zgodnie z planem, rozporządzenie ma wejść w życie z 1 stycznia 2022 roku.

Dominika Grela
accounting team leader

Planowana w Polskim Ładzie ulga dla klasy średniej miała zrekompensować nowe, niekorzystne dla podatników, zasady rozliczania składki zdrowotnej. W praktyce niewiele osób z niej skorzysta.

Podatkowy projekt Polskiego Ładu zakłada 4,9-procentową składkę zdrowotną liczoną od dochodu, bez górnego limitu, która obejmie wszystkich podatników. Nikt jednak nie będzie mógł jej odliczyć od podatku. W związku z tym, aby ulżyć osobom zatrudnionym na etatach, rząd zaproponował tzw. ulgę dla klasy średniej. Nie obejmie ona jednak samozatrudnionych ani przedsiębiorców rozliczających się według stawki liniowej.

Ulga dla klasy średniej – tylko dla wybranych

Ulga dla klasy średniej ma przysługiwać jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, z rocznymi przychodami od 68 412 zł do 133 692 zł, czyli tym, którzy zarabiają nie mniej niż 5 701 zł miesięcznie i nie więcej niż 11 141 zł. W dodatku, jeśli część ich wynagrodzenia pochodzi z innych umów, nie będą mogli uzyskać tych preferencji. Do przychodów objętych ulgą wliczane będą wyłącznie te z pracy w ramach etatu. Ulga nie przysługuje osobom zatrudnionym na umowach zlecenia ani samozatrudnionym, choć i oni stracą możliwość odliczenia składek zdrowotnych.

W grupie pokrzywdzonych będą również twórcy, czyli m.in. programiści, naukowcy, architekci czy publicyści, którzy korzystają z 50-procentowych autorskich kosztów uzyskania przychodów. Zwykle dużą część wynagrodzenia otrzymują oni w postaci honorariów autorskich, a te przychody nie będą uwzględniane przy wyliczaniu limitu.

Zamiast pomocy – kolejne trudności

Osoby objęte nową ulgą będą musiały zmierzyć się ze skomplikowanymi obliczeniami, bo wzory na nią zawierają współczynniki z ośmioma miejscami po przecinku. Przyczyni się to także do znacznego utrudnienia pracy księgowych, powodując trudności przy obliczaniu zaliczek na PIT. Księgowi będą musieli wykazać się czujnością w monitorowaniu bieżących dochodów pracowników firm, żeby rozliczenie roczne nie przyniosło przykrych niespodzianek. Pracodawcy już na etapie zaliczki będą musieli uwzględnić ulgę w skali miesiąca dla określonych przychodów miesięcznych i pilnować bilansu – zwłaszcza tam, gdzie wynagrodzenie nie jest identyczne w każdym miesiącu, bo jest uzależnione przykładowo od sprzedaży czy premii. Skomplikuje to również cały system podatkowy.

Eksperci organizacji biznesowych, takich jak Konfederacja Lewiatan, Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej czy Federacja Przedsiębiorców Polskich ostrzegają, że wprowadzenie ulgi dla klasy średniej przyczyni się do dyskryminacji setek tysięcy osób prowadzących działalność gospodarczą, co nie wpłynie dobrze na warunki prowadzenia działalności gospodarczej w kraju.

Izabela Kołodziejczak
managing director | chief accountant

Już dawno żadne zmiany nie budziły tylu emocji wśród przedsiębiorców, co projekt Polskiego Ładu. Do kwestii wzbudzających obawy należą przede wszystkim zmiany w składce zdrowotnej i nowy podatek dla dużych przedsiębiorstw.

Pierwotny projekt Polskiego Ładu zakładał 9% składkę zdrowotną dla wszystkich przedsiębiorców bez możliwości odliczenia jej od podatku. Wzbudziło to jednak wiele protestów przede wszystkim ze strony związków – pod petycją Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw o zmianę tych zapisów podpisały się ponad 42 tysiące przedsiębiorców. Według Rzecznika ucierpią szczególnie rozliczający się podatkiem liniowym (około 700 tysięcy podmiotów). Alarmowała również Konfederacja Lewiatan, wskazując że planowane zmiany podatkowe będą szkodliwe dla właścicieli firm i samej gospodarki. W odpowiedzi rząd nieco zmodyfikował swój projekt, jednak nie są to duże ustępstwa.

Niższa składka zdrowotna nie dla wszystkich

Według ostatniego projektu Polskiego Ładu od przyszłego roku zostanie utrzymana wysokość składki zdrowotnej na poziomie 9% dochodów – w przypadku przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Taka sama stawka obowiązuje aktualnie u pracowników zatrudnionych na etacie. Jedynie osoby rozliczające się podatkiem ryczałtowym, liniowym czy poprzez kartę podatkową, zapłacą składkę zdrowotną na poziomie 4,9%. Najniższa stawka wyniesie 270 zł, czyli 9% z pensji minimalnej – tylko w przypadku liniowców zarabiających do 6 tys. zł. Osiągający dochód na poziomie 7 tys. zł brutto zapłacą nieco ponad 290 zł, a dla zarabiających więcej kwota składki zdrowotnej będzie rosnąć aż do niespełna 700 zł. Tyle zapłacą uzyskujący dochód na poziomie 15 tys. zł brutto. 

Nikt nie odliczy składki zdrowotnej

Prawo do odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne zostanie zlikwidowane dla wszystkich – zarówno przedsiębiorców, jak i osób pracujących na podstawie umowy o pracę czy zlecenie. Tym samym realne obciążenie rozliczających się na zasadach podatku liniowego wyniesie 23,9% (zamiast 19%). To właśnie oni najwięcej stracą po wejściu zmian w życie.

Polski Ład zakłada również ujednolicenie terminów rozliczenia składek zdrowotnych i społecznych. Zostaną one przedłużone do 20. dnia kolejnego miesiąca.

Zmiany w naliczaniu składki zdrowotnej skomplikują także obsługę księgową przedsiębiorstw, dokładając obowiązek comiesięcznego wskazywania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Duży przedsiębiorca zapłaci więcej

W ramach Polskiego Ładu w przyszłym roku pojawi się nowy podatek kierowany do dużych korporacji[1], czyli tzw. minimalny podatek przychodowy, który ma być częściowo uzależniony od przychodów przedsiębiorstw. Wyniesie on 0,4% osiąganych przez firmę przychodów oraz 10% nadmiarowych płatności biernych. Dotyczy to dochodów i przychodów z działalności operacyjnej. Podatek obejmie spółki kapitałowe, których udział dochodów w przychodach wynosi mniej niż 1%. Nie będą mu podlegać przedsiębiorstwa, które ponoszą realne wydatki inwestycyjne.

Wiele wskazuje na to, że nowy podatek obejmie w praktyce co najwyżej kilka procent działających w Polsce firm, w tym przede wszystkim firmy niepłacące podatku CIT. Nowe obciążenie nie obejmą małych i średnich przedsiębiorstw.

Choć rząd przyjął projekt zwiększający kwotę wolną od podatku do 30 tys. zł i podwyższający próg podatkowy z 85 tys. do 120 tys. zł, to przedsiębiorcy i tak mają powody do niepokoju.

Projekt zmian trafił do Sejmu 8 września 2021 r. Większość nowych przepisów zawartych w Nowym Ładzie ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r.

Izabela Kołodziejczak
managing director | chief accountant

[1] Wprowadzenie zmian przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Od 1 września 2021 r. zaczęły obowiązywać nowe wzory formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych i aktualizacyjnych oraz zgłoszeń w zakresie danych uzupełniających (NIP-2, NIP-7, NIP-8 i ZAP-3). Zmiany obejmują między innymi uzupełnienie danych dotyczących rachunków bankowych o pole na wskazanie waluty.

Przydatne modyfikacje

Zmodyfikowane wzory to między innymi zgłoszenie identyfikacyjne oraz aktualizacyjne osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, która jest podatnikiem lub płatnikiem (NIP-2) oraz osoby fizycznej, która jest podatnikiem lub płatnikiem (NIP-7). Zmienione zostało również zgłoszenie aktualizacyjne osoby fizycznej będącej podatnikiem (ZAP-3), a także zgłoszenie identyfikacyjne oraz aktualizacyjne w zakresie danych uzupełniających (NIP-8).

W porównaniu do dotychczasowych, nowe wzory uzupełniono o pola na wskazanie waluty, w jakiej prowadzony jest rachunek bankowy. Formularze zapewnią również możliwość rezygnacji ze wskazanych danych kontaktowych lub zmianę nieaktualnych danych – m.in. telefonu, faksu i adresu e-mail.

Dotychczasowe wzory ważne do końca roku

Modyfikacje dostosowują nowe wzory do ustawy z 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Według Ministerstwa Finansów nowe wzory zostały zoptymalizowane w kontekście zakresu potrzebnych danych.

Nowe przepisy weszły w życie 1 września 2021 r. na mocy rozporządzenia Ministra Finansów[1]. Z dotychczasowych wzorów będzie można korzystać maksymalnie do 31 grudnia 2021 r.

Daria Jakubowska
office administration senior specialist

[1] Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 19 lipca 2021 r. w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych i zgłoszeń aktualizacyjnych oraz zgłoszeń w zakresie danych uzupełniających (Dz. U. z 2021 r., poz. 1404).

Pierwsza odsłona pakietu Slim VAT wzbudziła u przedsiębiorców wiele obaw – oprócz korzystnych regulacji, wprowadzono też bardzo kontrowersyjne zmiany związane z wykazywaniem korekt zmniejszających, zarówno po stronie podatku należnego, jak i naliczonego. W przypadku Slim VAT 2 wątpliwości jest mniej, a dodatkowo przewidziano wiele ułatwień dla podatników.

Co przynosi Slim VAT 2?

Do najważniejszych zmian z pewnością należy przywrócenie prawa do neutralnego odliczania VAT z tytułu WNT i importu usług. Zgodnie z obowiązującym obecnie stanem prawnym, który został uznany przez TSUE w niedawnym wyroku za niezgodny z prawem unijnym (w części dotyczącej WNT), podatnicy, którzy rozliczali VAT należny z tytułu importu usług czy też wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów po upływie 3 miesięcy, byli pozbawieni prawa do wykazania VAT naliczonego w tej samej deklaracji podatkowej, w której rozliczali podatek należny. Podatek naliczony mógł zostać wykazany jedynie „na bieżąco”. Powrót do przepisów obowiązujących parę lat temu zdecydowanie ułatwi prowadzenie rozliczeń i polepszy płynność podatników.

Wydłużone istotne terminy

Slim VAT 2 wprowadza rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w których podatnik będzie mógł dokonać odliczenia podatku naliczonego przez korektę deklaracji. Ograniczono również warunki, jakie należy spełnić, aby skorzystać z ulgi na złe długi oraz wydłużono graniczny termin na jej zastosowanie z 2 do 3 lat.

Przedłużony został także termin na złożenie informacji o poniesieniu pierwszego wydatku na pojazd samochodowy wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jak również termin złożenia korekty z tytułu importu towarów w procedurze uproszczonej.

Istotną zmianą jest również wprowadzenie regulacji, która w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub eksportu określa jednoznacznie, której dostawie będzie przyporządkowana wysyłka towarów, jeżeli w transakcji łańcuchowej to nie nabywca lub podmiot pośredniczący organizują transport.

Łatwiejsze uzyskanie płynności finansowej

Dla podatników istotne będzie także wprowadzenie możliwości przesyłania środków pomiędzy rachunkami VAT w różnych bankach. Slim VAT 2 reguluje też kwestię uwalniania środków przeksięgowanych z zamykanego rachunku VAT na tzw. rachunek techniczny. Oznacza to, że podatnik może wystąpić do Naczelnika Urzędu Skarbowego z wnioskiem o wydanie zgody na wypłatę środków należących do niego i zdeponowanych na rachunku technicznym.

Slim VAT 2 umożliwi również wydanie zgody na uwolnienie środków z rachunku VAT, jeżeli posiadane przez podatnika zaległości podatkowe zostały odroczone lub rozłożone na raty. Ma to ułatwić uzyskanie płynności finansowej u podmiotów, w stosunku do których zastosowano ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych.

Kolejną korzystną zmianą, ograniczającą obowiązki informacyjne, jest wprowadzenie możliwości składania zgodnego oświadczenia dostawcy i nabywcy o wyborze opodatkowania VAT nieruchomości już w akcie notarialnym. Stanowi to alternatywę w stosunku do dotychczasowego rozwiązania – obowiązku złożenia oświadczenia o wyborze opodatkowania właściwemu dla nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, najpóźniej przed dniem dokonania dostawy budynku, budowli lub ich części.

Większość opisywanych zmian ma wejść w życie 1 października 2021 r.

Agata Zięba
accounting team leader

Od 1 października (z ostatniej chwili: system zacznie działać jednak 1 stycznia 2022!) ma zacząć działać Krajowy System e-Faktur, który ma uprościć dokumentowanie sprzedaży i rozliczanie VAT. Choć na początku korzystanie z niego ma być dobrowolne, docelowo resort finansów chce objąć obowiązkiem elektronicznego fakturowania wszystkie podmioty. Nowy system nie obejmie jednak wszystkich dokumentów.

Krajowy System e-Faktur (KSeF) to system teleinformatyczny, który będzie służył do wystawiania i przechowywania tzw. faktur ustrukturyzowanych. Oznacza to, że nie będą one plikami w formacie PDF, ale w formacie XML, który jest zapisem informacji według ustalonego standardu, określającego kategorie danych, jakie faktura powinna zawierać.

Większe możliwości weryfikacyjne urzędu skarbowego

Po wprowadzeniu danych faktury do Krajowego Systemu e-faktur, będzie on przydzielał dokumentowi unikalny numer identyfikujący oraz weryfikował zgodność danych zawartych w dokumencie ze wzorem faktury ustrukturyzowanej. E-faktura będzie uznawana za wystawioną i doręczoną w dniu przydzielenia jej przez system numeru identyfikacyjnego.

System będzie także analizował i kontrolował prawidłowość danych w e-fakturach, co ma zwiększyć możliwości analityczne i weryfikacyjne organów podatkowych.

Faktury wystawiane i doręczane automatycznie 

Faktury będą mogły być przygotowywane bezpośrednio w programach finansowo-księgowych firmy i przesyłane do systemu za pomocą zintegrowanych API. Będzie również możliwość wystawiania e-faktur bezpośrednio w KSeF. W obu przypadkach konieczne będzie uwierzytelnienie się podatnika w systemie. Po zalogowaniu się będzie on miał możliwość przeglądać wystawione i otrzymane e-faktury, a także przesłać w formacie xml lub przekonwertować do pliku PDF dowolną ilość dokumentów. Planowane jest także wprowadzenie możliwości przydzielenia dostępu do e-faktur podmiotom trzecim, np. biurom rachunkowym. Jedynie noty korygujące będą wystawianie i otrzymywane na zasadach dotychczasowych, tj. poza KSeF, ponieważ wymagają one akceptacji odbiorcy.
E-faktury będą także automatycznie doręczane nabywcy poprzez wymianę danych elektronicznych. Spowoduje to większą automatyzację w raportowaniu faktur dla celów VAT, co może przyczynić się do zmniejszenia rozbieżności w raportowaniu danych w JPK oraz dalszym uszczelnieniu systemu VAT w Polsce.

Na początek dobrowolnie

Początkowo korzystanie z KSeF będzie dobrowolne. Ma to dać przedsiębiorcom większą elastyczność w fakturowaniu, co może mieć pozytywny efekt.

Ministerstwo Finansów planuje jednak, że jeśli nowy system się sprawdzi, to w 2023 r. stanie się obowiązkowym rozwiązaniem w fakturowaniu kontrahentów. Na razie nie wiadomo, czy nie nałoży to na właścicieli firm dodatkowych kosztów i obciążeń administracyjnych. Być może trzeba będzie dostosować systemy fakturowe do nowego rozwiązania, choć Ministerstwo Finansów zapowiada udostępnienie narzędzi w e-mikrofirmie. Nie wiadomo również, jakie rozwiązania w wersji obowiązkowej zostaną zaproponowane przedsiębiorcom, którzy wystawiają swoje faktury w wersjach dwujęzycznych.

Ponadto, żeby otrzymywać e-faktury nie wystarczy dotychczasowa zgoda udzielona odbiorcy na wystawianie faktur w formie elektronicznej. Będzie to możliwe jedynie w przypadku wcześniejszej akceptacji tej konkretnej formy odbioru przez adresata faktury, co może być czasochłonne i zniechęcać wielu przedsiębiorców.

Kilka zachęt dla podatników

Resort finansów chce, by korzystanie z KSeF stało się powszechne i akceptowane przez przedsiębiorców. Jedną z zachęt ma być przechowywanie e-faktur na platformie Ministerstwa Finansów, gdzie będą dostępne przez 10 lat od momentu wystawienia. Zostaną tam zabezpieczone przed zniszczeniem bądź zgubieniem. Stąd do faktur ustrukturyzowanych nie będą miały zastosowania przepisy o wystawianiu duplikatów.
Nowy sposób wymiany faktur ma dawać także podatnikom pewność, że faktura trafiła do odbiorcy. Natomiast ustandaryzowanie wzorca faktury ma ułatwić automatyzację, co pozwoli na jej łatwiejszą obróbkę i księgowanie.

W przypadku żądania przez organy podatkowe udostępnienia przez podatnika struktury fakturowej JPK_FA, plik nie będzie musiał zawierać faktur ustrukturyzowanych, gdyż te dane będą już dostępne dla organów w KSeF. Dodatkowo przy wyłącznym wystawianiu faktur ustrukturyzowanych w okresie rozliczeniowym, termin zwrotu VAT ma zostać skrócony z 60 dni do 40 dni. Z kolei w przypadku faktur korygujących zmniejszających podstawę opodatkowania, wyłączone zostaną kontrowersyjne przepisy związane z rozliczaniem faktur, które zostały wprowadzone pakietem Slim VAT.


Postępująca w ostatnich latach cyfryzacja w wielu dziedzinach życia jest szczególnie widoczna w księgowości:  sprawozdania finansowe w formacie XML, pliki JPK, e-kontrole podatkowe czy e-Urząd Skarbowy to tylko kilka przykładów. W ten trend wpisuje się również wprowadzenie e-faktur. Dopóki projekt ustawy o e-fakturach nie zostanie zatwierdzony, może jeszcze przybrać różne brzmienie. Wciąż pozostaje wiele niewiadomych. Jednak wdrożenie e-faktury sprawi, że Polska dołączy do czołówki cyfrowych liderów w Unii Europejskiej. Podobne rozwiązania oferują tylko Hiszpania, Portugalia i Włochy.

Izabela Kołodziejczak
managing director | chief accountant