Od 9 grudnia 2021 r. wskutek podwyższenia stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (z 1,25% do 1,75%), zwiększyła się wysokość odsetek ustawowych (kapitałowych) i odsetek ustawowych za opóźnienie – określonych w Kodeksie cywilnym. Bez zmian pozostają odsetki za opóźnienie określone w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Od 2016 roku wysokość odsetek ustawowych zależy od tego, z jakiego tytułu są one naliczane. Dotyczy to odsetek ustawowych należnych od sumy pieniężnej, za opóźnienie (uregulowanych w Kodeksie cywilnym) oraz za opóźnienie w transakcjach handlowych (uregulowanych w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych).

Odsetki kapitałowe od grudnia 2021

Odsetki ustawowe (kapitałowe) od 9 grudnia 2021 r. wyniosą 5,25% w skali roku. Przed zmianami było to 4,75% w skali roku (od 4 listopada br.). Maksymalna stawka odsetek ustawowych[1] wyniesie teraz 10,5% w skali roku (zamiast poprzednich 9,5 % w skali roku, obowiązujących od 4 listopada br.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego odsetki kapitałowe, czyli odsetki od sumy pieniężnej, należą się tylko, gdy wynika to z czynności prawnej (np. z umowy) albo z ustawy, orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek kapitałowych nie jest określona w inny sposób, należą się one w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych.

Co istotne, maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych. Nawet postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych. Tak samo jest w przypadku dokonania wyboru prawa obcego kraju. Stosuje się wtedy przepisy polskiego Kodeksu cywilnego.

Odsetki ustawowe za opóźnienie

Z kolei odsetki ustawowe za opóźnienie są naliczane za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Jeżeli ich stopa nie była oznaczona, należą się one w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych.

Również w przypadku odsetek za opóźnienie ich wysokość w stosunku rocznym nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych mogą być naliczane przez wierzyciela dłużnikowi, który spóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego – kiedy transakcja miała charakter transakcji handlowej, czyli umowy dotyczącej dostawy towaru lub świadczenia usług.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, wynoszą 8,1%. Natomiast, gdy dłużnikiem jest inny podmiot publiczny, są równe 10,1%. Stawki te obowiązują do 31  grudnia 2021r.

Izabela Kołodziejczak
managing director, chief accountant
izabela.kolodziejczak@ow-accountingpayroll.pl

[1] na podstawie art. 359 § 2 Kodeksu cywilnego