Od blisko roku trwa spór między księgowymi a radcami podatkowymi o to, czym jest tzw. doradztwo oraz kto może je wykonywać.  Doradcy podatkowi kwestionują kompetencje księgowych powołując się na zapisy ustawy o doradztwie podatkowym, brakuje natomiast regulacji prawnych dotyczących zawodu księgowego. A dlaczego są konieczne? Wyjaśniamy w artykule.

Doradztwo podatkowe nie dla księgowych?

Ustawa[1] jako czynności doradztwa podatkowego wymienia min.:

• udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych;
• prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;
• sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie czy wreszcie reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej .

Już na pierwszy rzut oka widać, że jest to zakres czynności w dużej mierze wykonywanych również przez księgowych, zwłaszcza przez biura rachunkowe. Gdyby więc zapisy ustawy czytać literalnie, księgowy nie mógłby poinformować swojego Klienta o ciążących na nim obowiązkach podatkowych czy sporządzić deklaracji podatkowej, nie łamiąc przy tym prawa.

Konieczne regulacje prawne zawodu księgowego

Problemem jest przede wszystkim to, że aktualnie brakuje regulacji prawnych zawodu księgowego. Przez wiele lat, do roku 2014, obowiązywał certyfikat w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, potwierdzony egzaminem przed Ministerstwem Finansów lub inną formą udokumentowania wiedzy z zakresu rachunkowości i prawa podatkowego. Znaczenie miało też ukończenie kierunkowych studiów lub specjalistycznych kursów w Stowarzyszeniu Księgowych oraz przede wszystkim istotna była wieloletnia praktyka w zawodzie. Wiele biur rachunkowych funkcjonuje od lat i ich właściciele posiadają certyfikaty wydane przez Ministerstwo Finansów.

Współpraca oparta na zaufaniu

Wiele zawodów zaufania publicznego korzysta też ze specjalnego prawa, jakim jest tajemnica zawodowa. Są wśród nich zawody prawnicze, medyczne, a także związane z psychologią. Zawód księgowego nie posiada takiego prawa, mimo że księgowi wiedzą o swoim kliencie czy spółce, w której pracują często znacznie więcej niż np. radca prawny czy nawet doradca podatkowy. Niejednokrotnie to właśnie księgowy jest osobą dobrze zorientowaną w przepisach i to księgowy kieruje przedsiębiorcę  po szczegółową poradę u innych specjalistów. Mimo braku uregulowań prawnych w zakresie tajemnicy zawodowej, księgowi zachowują poufność na mocy umów wiążących ich z klientami czy umów zawartych ze swoim pracodawcą. Jest to niezbędne, aby budować współpracę opartą na zaufaniu.

Konieczne jest zatem zdefiniowanie zawodowe księgowego jako specjalisty oraz uregulowanie zasad usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jasne określenie momentu, w którym kończy się księgowość, a zaczyna doradztwo podatkowe. O to postuluje[2] Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, które wskazuje, że brak powyższych regulacji jest niekorzystny zarówno dla budżetu państwa, jak i ogólnego bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Zwłaszcza, że odpowiednio wykwalifikowani księgowi są szczególnie istotni w czasie kryzysu pandemicznego.

Postulowane zmiany są konieczne, ponieważ od czasu powstania ustawy o doradztwie podatkowym 30 lat temu, nastały spore zmiany w usługach księgowych i doradczych. Patrząc na współczesne realia wydaje się więc, że księgowy również powinien być certyfikowany, a także być traktowany jako zawód zaufania publicznego.

Izabela Kołodziejczak
managing director | chief accountant

[1] Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym Dz.U.2020.130 t.j. z dnia 2020.01.28

[2] Pismo z 30 kwietnia 2021 wystosowane przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce do Ministra Finansów https://skwp.pl/aktualnosc/co-dalej-z-zawodem-ksiegowego/